Κάθε καλοκαίρι στη χώρα μας θρηνούμε δεκάδες θύματα από πνιγμούς στη θάλασσα ή σε πισίνες. Ήδη από το ξεκίνημα της φετινής καλοκαιρινής περιόδου μέχρι τώρα έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 150 συνάνθρωποι μας. Εκτός όμως από εκείνους που χάνουν τη ζωή τους, ένας σημαντικός αριθμός ασθενών που θα προσέλθουν στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων ως θύματα πνιγμού και θα επιζήσουν, στη συνέχεια θα υποφέρουν από νευρολογικές επιπλοκές.
Η όλη διαδικασία του πνιγμού, μέχρι την επέλευση του θανάτου, διαρκεί γενικά περίπου 3 με 10 λεπτά. Ο θάνατος επέρχεται μέσα σε 3-4 λεπτά σε περίπτωση πνιγμού σε γλυκό νερό και 7-8 λεπτά σε θαλασσινό νερό.
Οπωσδήποτε ο πνιγμός είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα αμέλειας των ατόμων, εφόσον είτε δεν εκτίμησαν τον κίνδυνο στις πραγματικές του διαστάσεις ή αντίθετα, ενώ γνώριζαν την πιθανή απειλή, δεν θεώρησαν τη δεδομένη στιγμή ότι ήταν πράγματι δυνατό να επέλθει αυτή. Κατά συνέπεια η διαρκής εγρήγορση και επαγρύπνηση αποτελεί τη σημαντικότερη ουσιαστική προϋπόθεση για την αποτροπή του κινδύνου πνιγμού.
Το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης Ατυχημάτων (Κ.Ε.Π.Α.) της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών μας επισημαίνει τα παρακάτω μέτρα, που μπορούν να συμβάλλουν στην προστασία από πνιγμούς, έτσι ώστε να χαρείτε με ασφάλεια τα καλοκαιρινά σας μπάνια:
- Τα μικρά παιδιά πρέπει να κολυμπούν μόνο με χρήση προστατευτικών μέσων (μπρατσάκια, σωσίβιο, σανίδα διάσωσης), σε μικρή απόσταση από την ακτή και σε μικρό βάθος και μόνο υπό την αυστηρή επιτήρηση των γονιών τους ή άλλου ενήλικα. Η ανάθεση της ευθύνης φύλαξης σε μεγαλύτερο παιδί πρέπει γενικά να αποφεύγεται και να περιορίζεται μόνον εάν δεν είναι πρόσκαιρα δυνατή η παρουσία ενήλικα και μόνον εφόσον πρόκειται για άτομο με μεγάλη εξοικείωση στην κολύμβηση, ωριμότητα και υπευθυνότητα.
- Η κολύμβηση πρέπει να περιορίζεται χρονικά, ώστε να μην υπερεκτιμούνται οι αντοχές των ατόμων (ιδίως παιδιών) και βέβαια να μην εξαντλούνται οι δυνάμεις τους. Άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας θα πρέπει να αποφεύγουν την κολύμβηση, εκτός αν έχουν συμβουλευτεί το θεράποντα ιατρό τους πρόσφατα για το θέμα αυτό και τους το έχει επιτρέψει.
- Γενικά πρέπει να αποφεύγεται η κολύμβηση σε μεγάλη απόσταση από την ακτή, σε ακτές χωρίς άλλους λουόμενους, σε κακές καιρικές συνθήκες ή σε συνθήκες μειωμένης ορατότητας (βράδυ, βροχή, ομίχλη). Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε άγνωστα, παγωμένα, θολά νερά, τα οποία πρέπει να αποφεύγονται ακόμα και από έμπειρους κολυμβητές. Επιπλέον, σε ημέρες και ώρες έντονης ηλιοφάνειας και καύσωνα η μακροπρόθεσμη έκθεση μπορεί να συνοδεύεται από σύγχυση, ζαλάδα, εγκαύματα ή θερμικές κράμπες και για το λόγο αυτό πρέπει να τηρείται ο οπωσδήποτε ο εκάστοτε μέγιστος συνιστώμενος χρόνος παραμονής στην ακτή.
- Εάν υπάρχει η δυνατότητα, προτιμητέες είναι οι οργανωμένες ακτές με διαρκή παρουσία ναυαγοσώστη, στον οποίο μπορεί να γίνει προληπτικά εκ των προτέρων η επισήμανση της παρουσίας ατόμου υψηλού κινδύνου στην παραλία.
- Η χρήση καταδυτικού εξοπλισμού πρέπει να γίνεται μόνο από άτομα με την κατάλληλη εκπαίδευση και πριν τη χρήση να προηγείται εκτενής έλεγχος όλου του υλικού για επιβεβαίωση της αρτιότητάς του. Οι βουτιές χωρίς καταδυτικά μέσα πρέπει να περιορίζονται μόνο σε καθαρά και οικεία στο άτομο νερά, χωρίς ρεύματα και με μικρό αλλά επαρκές βάθος. Ειδικά τα παιδιά, πρέπει να αποφεύγουν τις βουτιές, μέχρι να αποκτήσουν την ανάλογη εμπειρία και οπωσδήποτε αφού έχουν μάθει πώς να κολυμπούν, είτε από τους γονείς τους είτε σε σχολή / πισίνα.
- ΠΟΤΕ δεν πρέπει να προηγείται άμεσα γεύμα της κολύμβησης, έστω και ελαφρύ. Το γεύμα πρέπει να πραγματοποιηθεί ώρες πριν, για να έχει προχωρήσει η διαδικασία της πέψης. Εάν καταναλωθεί τροφή κατά την παραμονή στην ακτή, το άτομο απαγορεύεται ρητά να ξαναμπεί στη θάλασσα, έστω και για λίγο. Ο ίδιος περιορισμός ισχύει και για την κατανάλωση αλκοόλ. Επίσης, άτομα που λαμβάνουν φάρμακα που επηρεάζουν το επίπεδο ή το περιεχόμενο της συνείδησης, το επίπεδο εγρήγορσης ή την ταχύτητα αντίδρασης δεν πρέπει να μπαίνουν στο νερό ενώ διαρκεί η επίδραση του σκευάσματος. Για λεπτομέρειες σχετικά με το βαθμό επικινδυνότητας κάθε φαρμάκου και το συνιστώμενο χρόνο αποχής από την κολύμβηση θα πρέπει να απευθύνεται κανείς στον ιατρό ή το φαρμακοποιό του.
- Σε περίπτωση που το άτομο αισθάνεται δυσφορία, κόπωση, καταβολή, δεκατική πυρετική κίνηση, τάση για εμετό καλό είναι να αποφύγει την κολύμβηση εκείνη την ημέρα για να εξομαλυνθεί η κατάσταση της υγείας του. Εάν τα ενοχλήματα επιμένουν, θα πρέπει να αναζητηθεί η γνώμη ειδικού. Εάν, αντίθετα, τα ενοχλήματα προκύψουν μετά την είσοδο στο νερό, το άτομο θα πρέπει να κινηθεί άμεσα προς την ακτή, χωρίς ωστόσο βεβιασμένες – αγχώδεις κινήσεις, που μπορεί να οδηγήσουν σε πρόσκαιρους μυϊκούς σπασμούς απαγορευτικούς οποιασδήποτε κίνησης (κράμπες).
- Εάν το άτομο αισθάνεται απειλή πνιγμού πρέπει να διατηρήσει με κάθε τρόπο την ψυχραιμία του και, χωρίς να εξαντληθεί σε βίαιες κινήσεις, να καλέσει άμεσα βοήθεια, τόσο λεκτικά όσο και, υποβοηθητικά, με τη χρήση των χεριών του.
- Όταν δούμε άτομο να ζητά βοήθεια στη θάλασσα, επεμβαίνουμε μόνο αν είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι μπορούμε με ασφάλεια να προσεγγίσουμε το σημείο όπου βρίσκεται και ότι γνωρίζουμε πώς να μεταφέρουμε το άτομο προς την ακτή (λαβές / χειρισμοί απαγκίστρωσης). Σε αντίθετη περίπτωση, δεν παρεμβαίνουμε οι ίδιοι, αλλά αντίθετα καλούμε σε βοήθεια κάποιον καταλληλότερο από εμάς, με προτίμηση σε πτυχιούχο ναυαγοσώστη, αν παρίσταται στο χώρο του ατυχήματος. Οι περιπτώσεις πνιγμού σε απόπειρα διάσωσης δεν είναι καθόλου σπάνιες και αποδίδονται στον υπέρμετρο ζήλο και την αλτρουιστική διάθεση των ανθρώπων. Ωστόσο ο βασικός κανόνας των πρώτων βοηθειών έχει εφαρμογή και στην περίπτωση του πνιγμού: η ασφάλεια του διασώστη πρέπει να εξασφαλιστεί οπωσδήποτε πριν την απόπειρα σωτηρίας ατόμου σε κίνδυνο ζωής.
- Ο καθένας οφείλει να γνωρίζει τις δυνατότητές του και να μην τις δοκιμάζει αδικαιολόγητα, θέτοντας σε κίνδυνο τον εαυτό του. Σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογούνται διαγωνισμοί και ανταγωνιστικές προκλήσεις, όταν οδηγούν το άτομο σε άγχος διάκρισης, υπερβολική πίεση και, τελικά, σε ενέργειες πέρα από τα όρια του οργανισμού του.
- Στις πισίνες που προορίζονται για δημόσια χρήση πρέπει να τηρείται μια σειρά από κανονισμούς, οι οποίοι προβλέπονται από την οικεία Ευρωπαϊκή οδηγία και έχουν ενσωματωθεί στο ελληνικό διοικητικό δίκαιο με ευθύνη των Υπουργείων Ανάπτυξης και Υγείας. Ειδικότερα, προβλέπεται συχνός καθαρισμός του νερού, σαφής σήμανση με το ωράριο λειτουργίας, παρουσία προσωπικού-υπεύθυνου ασφαλείας και διάσωσης συνεχώς κατά τις ώρες λειτουργίας και αντίστοιχα φύλαξη κατά τις λοιπές ώρες. Τοπικά «μηχανικά» μέτρα ασφαλείας αφορούν επίσης στην τοποθέτηση περιμετρικού φράκτη ασφαλείας και αντιολισθητικών υλικών.
