Οι εξελίξεις στην αιματολογία στο Πανελλήνιο Αιματολογικό Συνέδριο

Ολοκληρώθηκαν με επιτυχία οι εργασίες του 30ου Πανελληνίου Αιματολογικού Συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.

Την κύρια ευθύνη για τη διοργάνωση του Συνεδρίου είχαν ο Θάνος Δημόπουλος, Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας και Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, ο Ευάγγελος Τέρπος, Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου και η Μαρία Παγώνη, Γενική Γραμματεύς της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας. 

Τις εργασίες του Συνεδρίου παρακολούθησαν περισσότεροι από 1.000 σύνεδροι, Ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, Βιολόγοι, Τεχνολόγοι, Νοσηλευτές και πολλοί Φοιτητές. 

Το πρόγραμμα είχε επίκαιρη θεματολογία, η οποία κάλυψε όλο το φάσμα της Αιματολογίας, αποτυπώθηκαν οι εντυπωσιακές εξελίξεις των τελευταίων ετών, τόσο σε κλινικό όσο και σε ερευνητικό επίπεδο, ενώ συζητήθηκαν ανοιχτά θέματα που αφορούν τη βέλτιστη διαγνωστική θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών καθώς και θέματα καθημερινής κλινικής πρακτικής. 

Στο πρόγραμμα υπήρχαν διαλέξεις διακεκριμένων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, διεταιρικά και διεπιστημονικά εκπαιδευτικά συμπόσια, επιστημονικές αντιπαραθέσεις, διαδραστικές συνεδρίες, συμπόσια για νοσηλευτές, βιολόγους και τεχνολόγους. Υπήρξαν πολλές σημαντικές ανακοινώσεις εργασιών που εκπονήθηκαν κατά κύριο λόγο σε Ελληνικά Κέντρα και στην πλειοψηφία τους αφορούν συνεργατικές μελέτες, στις οποίες αποτυπώνεται το κλινικό και ερευνητικό έργο των Ελλήνων Αιματολόγων.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα νεότερα δεδομένα σχετικά με τη μοριακή γενετική καθώς και στις νεότερες θεραπευτικές εξελίξεις στις αιματολογικές κακοήθειες, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στην ανοσοθεραπεία με CAR-T λεμφοκύτταρα, αλλά και στα υπόλοιπα νοσήματα του αίματος, όπως η αιμορροφιλία και οι αιμοσφαιρινοπάθειες.

Συγκεκριμένα, ο προσκεκλημένος ομιλητής του Προέδρου της Ε.Α.Ε., Vincent S. Rajkumar, Καθηγητής Αιματολογίας στη Mayo Clinic (Rochester, MN, USA), αναφέρθηκε στη σύγχρονη θεραπευτική του Πολλαπλού Μυελώματος, ενώ ο Paul Richardson, Καθηγητής Αιματολογίας στο Harvard (Dana Farber, Boston, USA) στην ανοσοθεραπεία με ανοσοτροποποιητικούς παράγοντες, και ο Philippe Moreau, Καθηγητής Αιματολογίας στη Nantes της Γαλλίας στην ανοσοθεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα. Ιδιαίτερα σημαντικές ανακοινώσεις υπήρξαν στην θεματική ενότητα «Πολλαπλούν Μυέλωμα και άλλες μονοκλωνικές γαμμαπάθειες». Ξεχώρισε η εργασία σχετικά με τη μελέτη της διάχυτης πρόσληψης του 18F FDG σε ασθενείς με συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, στην οποία φάνηκε ότι ο διάχυτος βαθμός πρόσληψης σχετίζεται με προγνωστικές και βιολογικές παραμέτρους της νόσου και μπορεί να αποτελέσει έναν επιπλέον σημαντικό προγνωστικό παράγοντα ανταπόκρισης. Η μελέτη επιλέχθηκε ως μια από τις έξι καλύτερες του συνεδρίου.

Η ανοσοθεραπεία με CAR-T λεμφοκύτταρα έχει πρόσφατα λάβει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων για χρήση σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες με υποτροπιάζουσα ή ανθεκτική Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία και σε ασθενείς με Διάχυτο Λέμφωμα από Β-μεγάλα κύτταρα μετά από αποτυχία σε δύο προηγούμενες γραμμές θεραπείας. Οι προκλήσεις στη χορήγησή τους είναι πολλές για τη χώρα μας. Ο Διευθυντής της Μονάδας Μεταμόσχευσης Ron Ram, Καθηγητής στο Τελ Αβίβ, ανέπτυξε το ρόλο των CAR-T θεραπειών στα λεμφώματα και τα προβλήματα που απορρέουν από αυτές, ενώ τα νεότερα δεδομένα στην ανοσοθεραπεία της Χρόνιας Λεμφοκυτταρικής Λευχαιμίας παρουσιάσθηκαν από τον Arnon P. Kater, Καθηγητή Αιματολογίας στο Άμστερνταμ.

Η διακεκριμένη Ελληνίδα της διασποράς Έλλη Παπαεμμανουήλ, Καθηγήτρια Αιματολογίας στο Μemorial Sloan Kettering Cancer Center (New York, USA) μίλησε για την προγνωστική σημασία των σωματικών μεταλλάξεων στα Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα.

Οι νεότερες εξελίξεις που αφορούν την παθογένεια, τη διάγνωση, και τη θεραπεία ασθενών με Οξεία Μυελογενή Λευχαιμία παρουσιάσθηκαν στη διάρκεια του Συνεδρίου από έλληνες και ξένους προσκεκλημένους ομιλητές. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν τα νεότερα δεδομένα από τη χρήση των σύγχρονων τεχνικών αλληλούχισης του γονιδιώματος. Η ευρεία εφαρμογή των εξελιγμένων εργαστηριακών μεθόδων αναμένεται να οδηγήσει στην πληρέστερη κατανόηση της παθογένειας της νόσου με τελικό σκοπό την ανάπτυξη των λεγόμενων «στοχευμένων θεραπειών» και της αποκαλουμένης «ιατρικής ακριβείας». Ενθαρρυντικά είναι τα νέα για τους ασθενείς με ΟΜΛ. Μετά από ένα μεγάλο διάστημα που διήρκησε τουλάχιστον περισσότερο από δύο δεκαετίες, και  χαρακτηρίστηκε από στασιμότητα όσον αφορά τις θεραπευτικές εξελίξεις, αρκετά νέα φάρμακα έλαβαν έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές την τελευταία διετία με ιδιαίτερη θεραπευτική αποτελεσματικότητα στη δυσίατη αυτή νόσο. Τα νεότερα φάρμακα αναμένεται όχι μόνο επιμηκύνουν τη συνολική επιβίωση αλλά και να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα των ασθενών μεγαλύτερης ηλικίας οι οποίοι λόγω σημαντικών συννοσηροτήτων δεν δύναται να λάβουν επιθετική χημειοθεραπεία. Για μεγάλο ποσοστό νεότερων ασθενών η αλλογενής μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων παραμένει η θεραπεία εκλογής, η οποία προσφέρει τη δυνατότητα ίασης. Στο Συνέδριο παρουσιάστηκαν οι δραστηριότητες του Επιστημονικού Τμήματος των Οξειών Λευχαιμιών και Μυελοϋπερπλαστικών Νεοπλασμάτων της Ε. Α. Ε., με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη τεχνικών που θα μπορούν να προβλέπουν την επικείμενη υποτροπή  της λευχαιμίας αρκετά πριν την εμφάνισή της. Η έγκαιρη πρόβλεψη πιθανότατα θα συμβάλλει στην καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών αυτών. Σημαντικό επίσης είναι ότι ολοκληρώθηκε και δόθηκε στους Αιματολόγους το κοινό Θεραπευτικό Πρωτόκολλο, που προτείνει η Ομάδα Εργασίας των Οξειών Λευχαιμιών, για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με ΟΜΛ.   

Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση της αιμορροφιλίας. Νέα φάρμακα που μειώνουν τα μεσοδιαστήματα λήψης της θεραπείας, από 1-2 φορές την εβδομάδα σε μια φορά το δεκαήμερο, καθώς και μονοκλωνικά αντισώματα έναντι των αναστολέων παραγόντων της πήξης που χορηγούνται στους ασθενείς, έχουν προκαλέσει επανάσταση στη θεραπευτική αντιμετώπιση του νοσήματος. Όλα αυτά συζητήθηκαν σε πέντε επιστημονικές εκδηλώσεις του Συνεδρίου.

Το «φλέγον» θέμα της αντιμετώπισης της θρομβοφιλίας σε έγκυες γυναίκες αναπτύχθηκε από τον Benjamin Brenner, Καθηγητή Αιματολογίας στη Χάιφα του Ισραήλ.

Από την Ομάδα Εργασίας των Αιμοσφαρινοπαθειών ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της Ελληνικής Βάσης Δεδομένων και το πιο σημαντικό και εντυπωσιακό αποτέλεσμα είναι η απουσία γεννήσεων παιδιών με μεσογειακή αναιμία από έλληνες γονείς, γεγονός που δείχνει την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος πρόληψης, που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. 

Στο τέλος του Συνεδρίου απονεμήθηκαν τα βραβεία «Αρκάγαθος Γούττας» και «Φαίδων Φέσσας» για τις δυο καλύτερες ολοκληρωμένες εργασίες καθώς και βραβεία στις έξι καλύτερες προφορικές ανακοινώσεις και στις τρεις καλύτερες αναρτημένες.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι στην Τελετή Έναρξης του Συνεδρίου μας η κυρία Μαρία Ευθυμίου, Καθηγήτρια Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Ε.Κ.Π.Α., έδωσε μια εξαιρετική ομιλία με θέμα «Ισχυρά σημεία του Ελληνισμού στα 4.000 χρόνια της Ιστορίας του».

Το Αναπλαστικό Τ-Λέμφωμα-Σχετιζόμενο με Ενθέματα Μαστών

Στο πλαίσιο του 30ου Πανελλήνιου Αιματολογικού Συνεδρίου,  διοργανώθηκε Διεταιρικό Συμπόσιο, στο οποίοι εκπροσωπήθηκαν οι επίσημες Επιστημονικές Εταιρείες (Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία, Ελληνική Εταιρεία Πλαστικής, Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής και Ελληνική Εταιρεία Παθολογικής Ανατομικής). Στο συμπόσιο συζητήθηκε αναλυτικά και τεκμηριωμένα το θέμα από εξειδικευμένους επιστήμονες. 

Προεδρείο: Μαρία Μπακίρη Παπαϊωάννου (Αιματολόγος, Δ/ντρια,  Αιματολογική και Λεμφωμάτων Κλινική – ΜΜΜΟ,  ΓΝΑ “Ο Ευαγγελισμός”), Μιχαήλ Ταραμπέ (MD, PhD,  MSc, FEBORPAS, Πλαστικός Χειρουργός, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών-Κλινική Περιστερίου, Αθήνα, τ. Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Πλαστικής Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής (ΕΕΠΕΑΧ).)

Ομιλητές: Ι. Τσώνης (Αιματολόγος, Αιματολογική και Λεμφωμάτων Κλινική – ΜΜΜΟ,  ΓΝΑ “Ο Ευαγγελισμός”), Δήμητρα Ροντογιάννη (Παθολογοανατόμος,  Συντ. Δ/ντρια Παθολογικής Ανατομικής Γ. Ν “Ο Ευαγγελισμός”), Ηλίας Αθανασόπουλος (MD, FEBORPAS,  Πλαστικός Χειρουργός, Δ/ντής Κλινικής Πλαστικής Χειρουργικής, 424 ΓΣΝΕ, Θεσσαλονίκη,  Πρόεδρος  Ελληνικής Εταιρείας Πλαστικής Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής (ΕΕΠΕΑΧ)), Θεόδωρος Βασιλακόπουλος (Αναπ.  Καθηγητής Αιματολογίας Ιατρικής Σχολής Ε. Κ. Π. Α,  Αιματολογική Κλινική, Γ. Ν. Λαϊκό,  Αθήνα).

Ο Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας), η Μαρία Παγώνη (Γενική Γραμματεύς της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας) και ο Ηλίας Αθανασόπουλος (Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Πλαστικής, Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής) συνόψισαν τα κύρια δεδομένα του Διεταιρικού Συμποσίου ως εξής:

Το Αναπλαστικό Τ-Λέμφωμα-Σχετιζόμενο με Ενθέματα Μαστών (Breast Implant Associated-Anaplastic Large Cell Lymphoma, BIA-ALCL) είναι μια εξαιρετικά σπάνια μορφή λεμφώματος, που μπορεί να εμφανισθεί σε ασθενείς με ενθέματα μαστών, κατά μέσο 8-10 χρόνια μετά την τοποθέτηση των ενθεμάτων για επανορθωτικούς ή αισθητικούς σκοπούς.

Σύμφωνα με τα επίσημα διεθνή στοιχεία η νόσος φαίνεται να σχετίζεται με την παρουσία των ενθεμάτων, είναι όμως πολυπαραγοντική, όπως εξάλλου ισχύει και σε όλα τα σπάνια νοσήματα. Στη χώρα μας έχει αναφερθεί μόνο μία τεκμηριωμένη κλινική περίπτωση με BIA-ALCL, μετά από αποκατάσταση μαστού λόγω μαστεκτομής. Σε διεθνές επίπεδο η νόσος αφορά κατά μέσο όρο 1 ανά 60.000 ενθέματα που έχουν τοποθετηθεί.

Η διάγνωση του νοσήματος σε πρώιμα στάδια είναι εφικτή στο 85% των ασθενών, οπότε και εξασφαλίζεται πλήρης θεραπεία με χειρουργική επέμβαση.

Η Ελληνική Εταιρεία Πλαστικής, Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής (ΕΕΠΕΑΧ), η Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία (ΕΑΕ) και η Ελληνική Εταιρεία Παθολογικής Ανατομικής (ΕΕΠΑ) βρίσκονται σε στενή συνεργασία με τους θεσμικούς φορείς της χώρας (ΚΕΣΥ, ΕΟΦ) προκειμένου να εκτιμηθούν οι κίνδυνοι και να τύχουν της κατάλληλης διαγνωστικής προσέγγισης και θεραπευτικής αντιμετώπισης ασθενείς που πιθανόν να εκδηλώσουν τη νόσο. 

Στη χώρα μας οι Πλαστικοί Χειρουργοί και οι Αιματολόγοι είναι ενημερωμένοι πάνω στα πρόσφατα δεδομένα και δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας για τους ασθενείς που φέρουν ενθέματα μαστών. 

Ως εκ τούτου δεν υφίσταται κανένας λόγος προληπτικής αφαίρεσης των ενθεμάτων ή εξειδικευμένων εξετάσεων, πλην του τακτικού προληπτικού ελέγχου των μαστών.

Κάτι το οποίο τόνισε και σε συνέντευξη του στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ-ΜΠΕ (Πρακτορείο 104,9 FM)  o κ. Δημόπουλος,  λέγοντας ότι ακόμα και στις σπάνιες περιπτώσεις που θα παρουσιαστεί αυτό το λέμφωμα, έχει την τάση να αναπτύσσεται στην περιοχή του μαστού, να μην γενικεύεται, και η αντιμετώπιση του συνίσταται στη χειρουργική αφαίρεση του ενθέματος -και του λεμφώματος που έχει αναπτυχθεί-. «Δηλαδή παρά το γεγονός ότι είναι μία οντότητα η οποία έχει περιγραφεί, δεν είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει σημαντικές πιθανότητες να προκύψει σε γυναίκες που υποβάλλονται σε αυτή την επέμβαση». Παράλληλα ο κ. Δημόπουλος εξήγγειλε συνεργασία της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας με την Εταιρεία Πλαστικής Χειρουργικής, προκειμένου να γίνει μία προσπάθεια συστηματικής καταγραφής των περιστατικών που έχουν νοσήσει από αναπλαστικό λέμφωμα.