Ιδιαίτερα υψηλό είναι το ποσοστό των γυναικών που αντιμετωπίζουν ενοχλήσεις και πόνους σε διάφορα σημεία του σώματός τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με συχνότερη την οσφυαλγία, από την οποία πάσχει περίπου το 50-70% των εγκύων, σύμφωνα με έρευνες. Η φυσικοθεραπεία είναι αποτελεσματική για την αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων, χωρίς όμως η συμβολή της να περιορίζεται στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, καθώς μπορεί να βοηθήσει τόσο πριν όσο και μετά απ’ αυτή.
«Οι αιτίες πρόκλησης των μυοσκελετικών πόνων, όπου κι αν αυτοί εντοπίζονται, είναι ποικίλες, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του μεγέθους της κοιλιάς που θέτει επιπλέον καταπόνηση στους συνδέσμους και στις αρθρώσεις, προκαλώντας αστάθεια και οδηγώντας τελικά σε εμφάνιση ή επιδείνωση του πόνου στη μέση. Όμως, η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τις μέλλουσες μητέρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στην ανακούφιση αυτών των συμπτωμάτων. Εκτός όμως από την αντιμετώπιση του πόνου, με τη φυσικοθεραπεία δύναται να ενισχυθεί και να προετοιμαστεί το σώμα, ώστε να έχει πιο ομαλή εγκυμοσύνη και τοκετό, αποφεύγοντας προβλήματα μετά τη γέννηση του παιδιού», εξηγεί η Μαρίνα Μωραΐτου, φυσικοθεραπεύτρια στην Φυσική Αποκατάσταση Ηλιούπολης.
Η παρατηρούμενη, τις τελευταίες δεκαετίες, αύξηση του μέσου όρου της ηλικίας που οι γυναίκες αποφασίζουν να τεκνοποιήσουν -η οποία οφείλεται σε οικονομικούς, επαγγελματικούς και κοινωνικούς παράγοντες- υποδηλώνει ανεπάρκεια σωματικής προετοιμασίας για μια εγκυμοσύνη, τουλάχιστον στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, καθώς το επίπεδο δραστηριοτήτων μειώνεται αισθητά με την πάροδο του χρόνου.
Οι γυναίκες που αναζητούν τρόπους ελέγχου αυτής της πραγματικότητας, μπορούν να αντιμετωπίσουν άμεσα, με ένα κατάλληλο και εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας, κάποιες απ’ τις αιτίες πρόκλησης των μυοσκελετικών πόνων, που δεν είναι άλλες από την αλλαγή του κέντρου βάρους του σώματος, την κακή στάση και την επιπρόσθετη καταπόνηση.
«Η αλλαγή του κέντρου βάρους της εγκύου που οφείλεται στην ανάπτυξη του εμβρύου και την αύξηση του μεγέθους της κοιλιάς καταπονεί τους μύες, οι οποίοι πρέπει να δουλέψουν εντονότερα για να στηρίξουν το επιπλέον βάρος της γυναίκας. Παράλληλα, εκ της ίδιας αιτίας αλλάζει η ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης, η οποία δημιουργεί βράχυνση στους θωρακικούς μύες, προκαλώντας έτσι αυξημένη καταπόνηση στους μύες του αυχένα, των ώμων και της πλάτης. Εάν οι μύες σε αυτές τις περιοχές δεν δυναμώσουν, τα φορτία, οπότε και ο πόνος, θα μεταφερθούν σταδιακά στη μέση», επισημαίνει η κ. Μωραΐτου, προσθέτοντας ότι, η φυσικοθεραπεία δύναται να εκπαιδεύσει την έγκυο να κρατά σωστή στάση, να αυξήσει τη σωματική αντοχή και τη μυϊκή δύναμη, ειδικά στους γοφούς, την πλάτη και την κοιλιά, απαλλάσσοντας την γυναίκα από τους συγκεκριμένους πόνους και προετοιμάζοντας το σώμα της για τον τοκετό, ο οποίος καθίσταται τελικά ευκολότερος. Μελέτες έχουν δείξει μάλιστα ότι το ποσοστό των γυναικών που κάνουν φυσικοθεραπεία για πόνο στη μέση και παρουσιάζουν μείωση των συμπτωμάτων ανέρχεται στο 83%. Η μάλαξη επίσης μπορεί να ανακουφίσει από τους πόνους.
Επιπλέον, οι φυσικοθεραπευτές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν να διδάξουν στις γυναίκες πώς να εκτελούν σωστά ασκήσεις που θα συμβάλουν στην ενδυνάμωση του πυελικού εδάφους, στο πλαίσιο προετοιμασίας για τον τοκετό. Μπορούν να βοηθήσουν τις γυναίκες να μάθουν πώς να σπρώξουν αποτελεσματικά κατά τη διάρκειά του, μειώνοντας τις πιθανότητες τραυματισμού του πυελικού εδάφους και τα προβλήματα που μπορεί να προκληθούν απ’ αυτόν, όπως για παράδειγμα ακράτεια και πόνος κατά τη συνουσία. Έχουν δε τις γνώσεις να αξιολογήσουν και να εκπονήσουν πλάνο αποκατάστασης που θα βοηθήσει στην ανάκτηση του πυελικού εδάφους μετά τον τοκετό.
Σημαντική είναι και η συμβολή της φυσικοθεραπείας στη μείωση του πόνου στην ιερολαγόνια άρθρωση που συχνά νοιώθουν οι έγκυες. Η άρθρωση αυτή συνδέει τα λαγόνια οστά της λεκάνης με το ιερό, το χαμηλότερο τμήμα της σπονδυλικής στήλης και ο πόνος συνήθως επικεντρώνεται στην περιοχή των γλουτών. Λόγω της υπερβολικής απελευθέρωσης ορμονών, ο συνδετικός ιστός του σώματος τείνει να χαλαρώσει έτσι ώστε οι μύες και οι σύνδεσμοι να μπορούν να διαταθούν για να βοηθήσουν στον τοκετό. Αυτό όμως οδηγεί σε υπερκινητικότητα των αρθρώσεων. Λόγω αυτού, η γυναίκα μπορεί να αντιμετωπίσει δυσκολία στην ανύψωση του ποδιού, οίδημα στις αρθρώσεις, πόνο στους γοφούς και δυσκολία στην καθιστή και όρθια θέση. Οι φυσικοθεραπείες βοηθούν στη σταθεροποίηση των αρθρώσεων και η μάλαξη στη μείωση του πόνου.
Η φυσικοθεραπεία, όμως, δεν περιορίζεται στην ανακούφιση του πόνου, αλλά και στη μείωση των επιπέδων του στρες. Οι ορμονικές διακυμάνσεις, η αβεβαιότητα για το μέλλον, αλλά και η σωματική δυσφορία είναι από τους λόγους που αρκετές γυναίκες νοιώθουν στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με αποτέλεσμα να υποφέρουν συχνά από αϋπνία, πονοκεφάλους, ή ταχυπαλμία. Επειδή είναι δε αποδεδειγμένο ότι τα υψηλά επίπεδα στρες επηρεάζουν το έμβρυο, η μέλλουσα μητέρα πρέπει να βρει τρόπο να απαλλαχθεί απ’ αυτό με φυσικές μεθόδους, όπως είναι η μάλαξη.
«Επιπλέον, ο ρόλος της φυσικοθεραπείας είναι σημαντικός όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και πριν απ’ αυτή, καθώς μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης πριν από τη σύλληψη, ώστε η γυναίκα να βιώσει μια ευκολότερη κύηση και τοκετό. Μπορεί, τέλος, να βοηθήσει στην αποκατάσταση μετά τον τοκετό, καθώς δύναται να συμβάλλει στην ξεκούραση των μυών, στη βελτίωση της εικόνας και της στάσης του σώματος καθώς και στην σταθεροποίηση των αρθρώσεων», καταλήγει η κ. Μωραΐτου.
