Ο εμβολιασμός έναντι του SARS-CoV-2 με το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη διεθνώς. Από τις ανεπιθύμητες αντιδράσεις που έχουν αναφερθεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν συγκεντρώσει οι αλλεργικές αντιδράσεις.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ιωάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα από τη δημοσίευση των Tom Shimabukuro και Narayan Nair στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό JAMA στις 21 Ιανουαρίου 2021 (Allergic Reactions Including Anaphylaxis After Receipt of the First Dose of Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine, doi:10.1001/jama.2021.0600).
Κατά το χρονικό διάστημα από 14 έως 23 Δεκεμβρίου 2020 πραγματοποιήθηκαν 1.893.360 πρώτες δόσεις του εμβολίου των Pfizer/BioNTech (1177527 γυναίκες, 648327 άνδρες, 67506 αδιευκρίνιστο φύλο). Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων διαπίστωσε 21 περιπτώσεις σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης (αναφυλαξίας), το οποίο αντιστοιχεί σε 11.1 περιπτώσεις ανά 1 εκατομμύριο χορηγηθείσες δόσεις. Τέσσερις ασθενείς (19%) νοσηλεύτηκαν, συμπεριλαμβανομένων και 3 σε μονάδα εντατικής θεραπείας, και 17 (81%) αντιμετωπίστηκαν σε τμήμα επειγόντων περιστατικών. Τουλάχιστον οι 20 περιπτώσεις (95%) είναι γνωστό ότι έχουν λάβει εξιτήριο και έχουν αναρρώσει. Δεν αναφέρθηκε καμία περίπτωση θανάτου λόγω αναφυλαξίας. Η διάμεση περίοδος από τη λήψη του εμβολίου έως την έναρξη των συμπτωμάτων ήταν 13 λεπτά (εύρος 2 έως 150 λεπτά). Οι 15 ασθενείς (71%) είχαν έναρξη συμπτωμάτων εντός 15 λεπτών και οι 18 ασθενείς (86%) είχαν έναρξη συμπτωμάτων αναφυλαξίας εντός 30 λεπτών. Τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα ήταν κνίδωση, αγγειοοίδημα, εξάνθημα και αίσθημα δύσπνοιας. Δεκαεπτά από τους 21 ασθενείς (81%) με αναφυλαξία είχαν ατομικό ιστορικό αλλεργίας ή ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων σε φάρμακα ή φαρμακευτικά προϊόντα, τρόφιμα και δήγματα εντόμων, 7 άτομα (33%) είχαν ιστορικό αναφυλαξίας στο παρελθόν, συμπεριλαμβάνομενου και ενός ατόμου με αναφυλαξία στο αντιγριπικό εμβόλιο έναντι του H1N1 και ενός ατόμου με αναφυλαξία στο εμβόλιο έναντι της λύσσας. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου δηλώθηκαν επίσης 83 περιπτώσεις μη αναφυλακτικών αλλεργικών αντιδράσεων μετά από το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech. Συχνά αναφερόμενες αλλεργικές αντιδράσεις περιλάμβαναν κνίδωση, εξάνθημα, αίσθημα γδαρμού στο λαιμό και μετρίου βαθμού αναπνευστικά συμπτώματα.
Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ έχει εκδώσει ειδικές οδηγίες για τη διαχείριση και αντιμετώπιση των αλλεργικών και αναφυλακτικών αντιδράσεων από τα εμβόλια έναντι του SARS-CoV-2 που βασίζονται στο mRNA. Οι ασθενείς που εμφανίζουν συμπτώματα αναφυλαξίας πρέπει να λαμβάνουν εξειδικευμένη ιατρονοσηλευτική φροντίδα και να ζητούν άμεσα βοήθεια σε περίπτωση που δεν αισθάνονται καλά με τον εμβολιασμό. Τα εμβολιαστικά κέντρα θα πρέπει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένα με όλα το απαραίτητο υγειονομικό υλικό για αντιμετώπιση της αναφυλαξίας συμπεριλαμβανομένης ικανής ποσότητας ενέσεων αδρεναλίνης σε προγεμισμένες σύριγγες ή/και σε σύριγγες αυτό-χορήγησης. Επιπλέον, θα πρέπει να εντοπίζουν τα άτομα με πιθανές αντενδείξεις εμβολιασμού και να εφαρμόζουν περίοδο παρακολούθησης 15 ή 30 λεπτών μετά τον εμβολιασμό, ανάλογα με το ατομικό ιστορικό αλλεργιών. Το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό θα πρέπει να γνωρίζει και να αναγνωρίζει έγκαιρα τα συμπτώματα και τα σημεία της αναφυλαξίας και να χορηγεί έγκαιρα ενδομυικά αδρεναλίνη ανάλογα με τις ενδείξεις. Καθώς η πανδημία COVID-19 βρίσκεται σε εξέλιξη παγκοσμίως, ο καθολικός εμβολιασμός με αποτελεσματικά εμβόλια αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέσο ανάσχεσης της πανδημίας.
